พระอภิธรรมออนไลน์...

ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค

อนิจจลักษณะ ๑๐

๑. อนิจฺจโต ไม่เที่ยง

๒. อทฺธุวโต ไม่ยั่งยืน

๓. อสารกโต ไม่เป็นแก่นสาร

๔. จลโต เป็นของหวั่นไหว ยุ่งยาก

๕. ปโลกโต แตกดับ

๖. วิปริณามธมฺมโต เปลี่ยนแปลง กลับกลอก

๗. มรณธมฺมโต เป็นธรรมเพื่อความตาย

๘. วิภวโต เป็นของฉิบหาย

๙. สงฺขตโต เป็นของที่ต้องปรุงแต่งเนือง ๆ

๑๐. ปภงฺคุโต ต้องทำลาย ผุพัง แตกกระจัดกระจายไป

รวม ๑๐ ประการ ๕ ขันธ์ ก็เป็น ๕๐

ทุกขลักษณะ ๒๕

๑. ทุกฺขมโต เป็นทุกข์

๒. ภยโต เป็นของน่ากลัว

๓. อีติโต เป็นเสนียดจัญไร

๔. อุปทฺทวโต เป็นอันตราย ระทมทุกข์ อุบาทว์

๕. อุปสคฺคโต เป็นความขัดข้อง

๖. โรคโต เป็นสิ่งเสียดแทง

๗. อาพาธโต เป็นสภาพที่ป่วยไข้

๘. คณฺฑโต เป็นประดุจหัวฝี

๙. สลฺลโต เป็นประดุจศรปักอก

๑๐. อฆโต เป็นสิ่งหาคุณมิได้

๑๑. อตาณโต เป็นสิ่งที่พ้นจากการต้านทาน

๑๒. อเลณโต เป็นสิ่งที่พ้นจากการป้องกัน

๑๓. อสรณโต เป็นสิ่งที่พึ่งไม่ได้

๑๔. อาทีนวโต เป็นสิ่งที่มีแต่โทษ

๑๕. อฆมูลโต เป็นมูลแห่งความทุกข์

๑๖. วธกโต เป็นประดุจเพชฌฆาต

๑๗. สาสวโต เป็นไปเพื่ออาสวะ

๑๘. มารามิสโต เป็นเหยื่อแห่งมาร

๑๙. ชาติธมฺมโต เป็นสิ่งที่ให้เกิด

๒๐. ชราธมฺมโต เป็นสิ่งที่ทำให้แก่

๒๑. พยาธิธมฺมโต เป็นสิ่งที่ทำให้เจ็บไข้ได้ป่วย

๒๒. โสกธมฺมโต เป็นสิ่งที่ทำให้เศร้าโศก

๒๓. ปริเทวธมฺมโต เป็นสิ่งที่ทำให้บ่นพร่ำรำพัน

๒๔. อุปายาสธมฺมโต เป็นสิ่งที่ทำให้คับแค้นใจ

๒๕. สงฺกิเลสิกธมฺมโต เป็นสิ่งที่เศร้าหมอง

รวม ๒๕ ประการ ๕ ขันธ์ ก็เป็น ๑๒๕