หน้าสารบัญ หนึ่ง สอง สาม สี่ ห้า หก เจ็ด แปด เก้า
สิบ สิบเอ็ด สิบสอง สิบสาม สิบสี่ สิบห้า สิบหก สิบเจ็ด สิบแปด

     ตอบ ความรู้มี ๓ ขั้น คือ

          ความรู้ที่เกิดจากการศึกษาเล่าเรียน จดจำมาจากครูบาอาจารย์หรือตำรับตำราก็ดี ความรู้อย่างนี้เรียกว่า "ปริยัติญาณ" ๑

          ความรู้ที่เกิดจากการเจริญภาวนา คือ - การเฝ้าพิจารณาดูความเป็นจริงของนามรูปที่ปรากฏอยู่ตามอารมณืและอิริยาบถ ความรู้อย่างนี้เรียกว่า "ปฏิบัติญาณ" ๑

          ความรู้แจ้งแทงตลอดถึงมรรค-ผลและพระนิพพาน เรียกว่า "ปฏิเวธญาณ" ๑ ในญาณปัญญาทั้ง ๓ ชนิดนี้ ปัญญาที่จะสามารถรู้ทุกข์ตามความเป็นจริงที่ปรากฏอยู่ตามอารมณ์และอิริยาบถได้ ก็จะต้องเป็นปฏิบัติญาณคือความรู้ที่เกิดจากการปฏิบัติ ส่วนปัญญาอีกสองอย่างในข้อ ๒ และข้อ ๓ นั้น เป็นอันรู้ไม่ได้ในอารมณ์อันเป็นทุกข์ซึ่งเป็นโลกียธรรมนี้ เพราะปฏิบัติญาณรู้ได้เพียงเรื่องราวอันเป็นบัญญัติอารมณ์เท่านั้น ไม่สามารถที่จะเข้าไปรู้ถึงทุกข์อันเป็นความจริงที่ปรากฏอยู่ตามอารมณ์และอิริยาบถได้ ส่วนปฏิเวธญาณนั้นก็รู้ได้เฉพาะมรรค-ผล นิพพาน ซึ่งเป็นอารมณ์นอกโลกจึงมีความแตกต่างกันอย่างนี้ ฯ

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ