ปริจเฉทที่ ๘ ปัจจยสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74
75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94
95 96 ค้นหาหัวข้อธรรม

ละความชั่วทั้งปวง ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ใสบริสุทธิ์...

. อนันตรปัจจัย

. อนันตร หมายถึงว่า ไม่มีระหว่างคั่น

. ประเภท นามเป็นปัจจัย นามเป็นปัจจยุบบันน

. ชาติ เป็นอนันตรชาติ หมายความว่า ปัจจัยธรรมนั้นช่วยอุปการะให้ปัจจ ยุบบันนธรรมเกิดโดยไม่มีระหว่างคั่น

. กาล เป็นอดีตกาล หมายความว่า ปัจจัยธรรมนั้นต้องดับไปเสียก่อน จึง จะช่วยอุปการะให้ปัจจยุบบันนธรรมเกิดได้

. สัตติ เป็นชนกสัตติ แต่อย่างเดียว

. องค์ธรรมของปัจจัย ได้แก่ จิต ๘๙ เจตสิก ๕๒ ที่เกิดก่อน (เว้นจุติจิต ของพระอรหันต์)

องค์ธรรมของปัจจยุบบันน ได้แก่ จิต ๘๙ เจตสิก ๕๒ ที่เกิดทีหลัง รวมทั้ง จุติจิตของพระอรหันต์ด้วย

องค์ธรรมของปัจจนิก ได้แก่ รูปทั้งหมด

. ความหมายโดยย่อ  อนันตรปัจจัยนี้เกี่ยวแก่วิถีจิตเป็นอย่างมาก ถ้าได้ นึกถึงวิถีจิตมาพิจารณาร่วมพร้อมกับปัจจัยนี้ด้วย ก็จะทำให้เกิดความเข้าใจได้เป็น อย่างดี ปัจจัยนี้มี ๗ วาระ คือ

() กุสลเป็นปัจจัยแก่กุสล โลกียกุสลชวนะ ๑๗ ดวงที่เกิดก่อน (เว้นชวนะ ดวงสุดท้าย)เป็นอนันตรปัจจัย กุสลชวนะที่เกิดทีหลัง(เว้นชวนะดวงแรก) อันได้แก่ กุสลชวนะ ๒๑ เป็นอนันตรปัจจยุบบันน มีรายละเอียด เช่น

มหากุสล ๘               เป็นอนันตรปัจจัย             มหากุสล ๘               เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

มหากุสล ๔               เป็นอนันตรปัจจัย             มัคคจิต ๔                เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

มหากุสล ๔               เป็นอนันตรปัจจัย             มหัคคตกุสล ๙            เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

มหัคคตกุสล ๙            เป็นอนันตรปัจจัย             มหัคคตกุสล ๙            เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

() กุสลเป็นปัจจัยแก่อพยากตะ กุสลชวนะ ๒๑ ดวงสุดท้ายเป็นอนันตร ปัจจัย ตทาลัมพนะ ๑๑, มหัคคตวิบาก ๙, ผลจิต ๔ เป็นอนันตรปัจจยุบบันน มีรายละเอียด เช่น

มหากุสล ๘     เป็นอนันตรปัจจัย  ตทาลัมพนะ ๑๑ ภวังคจิต ๑๙   เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

มหัคคตกุสล ๙      เป็นอนันตรปัจจัย     ติเหตุกภวังคจิต ๑๓    เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

มัคคจิต ๔           เป็นอนันตรปัจจัย     ผลจิต ๔              เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

อนุโลมญาณ ๓      เป็นอนันตรปัจจัย     ผลสมาบัติ ๓          เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

เนวสัญญาฯกุสล ๑   เป็นอนันตรปัจจัย     อนาคามิผล ๑         เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

() อกุสลเป็นปัจจัยแก่อกุสล อกุสลชวนะ ๑๒ ที่เกิดก่อน(เว้นดวงสุดท้าย) เป็นอนันตรปัจจัย อกุสลชวนะ ๑๒ ที่เกิดทีหลัง (เว้นดวงแรก) เป็นอนันตรปัจจ ยุบบันน

() อกุสลเป็นปัจจัยแก่อพยากตะ อกุสลชวนะ ๑๒ ดวงสุดท้าย เป็น อนันตรปัจจัย ตทาลัมพนะ ๑๑,มหัคคตวิบาก ๙, ภวังคจิต ๑๙ เป็น อนันตรปัจจ ยุบบันน

() อพยากตะเป็นปัจจัยแก่อพยากตะ วิบากจิต ๓๖ (เว้นจุติจิตของพระ อรหันต์) กิริยาจิต ๒๐ ที่เกิดก่อน ๆ เป็นอนันตรปัจจัย วิบากจิต ๓๖, กิริยาจิต ๒๐ ที่เกิดทีหลังนั้นเป็นอนันตรปัจจยุบบันน

() อพยากตะเป็นปัจจัยแก่กุสล มโนทวาราวัชชนจิต ๑ เป็นอนันตรปัจจัย ชวนะดวงที่ ๑ ของมหากุสลจิต ๘ เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

() อพยากตะเป็นปัจจัยแก่อกุสล มโนทวาราวัชชนจิต ๑ เป็นอนันตรปัจจัย ชวนะดวงที่ ๑ ของอกุสลจิต ๑๒ เป็นอนันตรปัจจยุบบันน

. ปัจจัยที่เกิดร่วมด้วยกันได้ รวม ๗ ปัจจัย คือ

. อนันตรปัจจัย             . สมนันตรปัจจัย                        . อนันตรรูปนิสสยปัจจัย

. อาเสวนปัจจัย             . นานักขณิกกัมมปัจจัย                  . นัตถิปัจจัย

สอบถาม ปัญหาธรรมะ ได้ที่ลานธรรมมูลนิธิ ค่ะ...
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
ศีล สมาธิ ปัญญา... หนทางสายเอก...