ปริจเฉทที่ ๓ ปกิณณกสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 ค้นหาหัวข้อธรรม

เวทนา ๓

     กล่าวโดย อารัมมณานุภวนนัย นั้น จำแนกจิตโดยเวทนา ๓ ตามลักษณะของ การเสวย หรือความรู้สึกในอารมณ์ ได้ดังนี้

     ๑. จิตที่เกิดพร้อมกับสุขเวทนา คือ ทั้งสุขกายและสุขใจ ก็มีจำนวน ๖๓ ดวง ได้แก่

    สุขกาย ๑ ดวง คือ สุขสหคต กุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑

     สุขใจ ๖๒ ดวง คือ กามโสมนัส ๑๘ ฌานโสมนัส ๔๔

          กามโสมนัส ๑๘ ได้แก่     โสมนัส โลภมูลจิต      ๔

                                     โสมนัส สันตีรณจิต     ๑

                                     โสมนัส หสิตุปปาทะ     ๑

                                     โสมนัส มหากุสล        ๔

                                     โสมนัส มหาวิบาก       ๔

                                     โสมนัส มหากิริยา       ๔

           ฌานโสมนัส ๔๔ ได้แก่ ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑                    จตุตถฌาน ๑๑

     ปฐมฌาน ๑๑ คือ โลกียปฐมฌาน ๓ โลกุตตรปฐมฌาน ๘

           โลกียปฐมฌาน ๓ ได้แก่     ปฐมฌานกุสลจิต ๑ ปฐมฌานวิบากจิต ๑ ปฐมฌานกิริยาจิต ๑

           โลกุตตรปฐมฌาน ๘ ได้แก่ ปฐมฌานโสดาปัตติมัคคจิต ๑        ผลจิต ๑

                                        ปฐมฌานสกทาคามิมัคคจิต ๑      ผลจิต ๑

                                        ปฐมฌานอนาคามิมัคคจิต ๑        ผลจิต ๑

                                        ปฐมฌานอรหัตตมัคคจิต ๑        ผลจิต ๑

     ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑ จตุตถฌาน ๑๑ ก็แจกตามนัยที่แสดง แล้วนี้

       ๒. จิตที่เกิดพร้อมกับทุกขเวทนา คือ ทั้งทุกข์กายและทุกข์ใจ มีจำนวน ๓ ดวง ได้แก่

     ทุกข์กาย ๑ ดวง คือทุกขสหคต อกุสลวิบาก กายวิญญาณ ๑

     ทุกข์ใจ ๒ ดวง คือโทสมูลจิต ๒ ซึ่งต้องเกิดพร้อมกับโทมนัสเวทนาเสมอไป

     ๓. จิตที่เกิดพร้อมกับ อทุกขมสุขเวทนา คือไม่ทุกข์และไม่สุข หรืออุเบกขา เวทนานั่นเอง มี ๕๕ ดวง ได้แก่

               อุเบกขา โลภมูลจิต                    ๔

               โมหมูลจิต                             ๒

               อุเบกขา อเหตุกจิต                    ๑๔

               อุเบกขา กามาวจรโสภณจิต           ๑๒

               ฌานอุเบกขา หรือ ปัญจมฌาน        ๒๓

                      ปัญจมฌาน ๒๓ ได้แก่     โลกียปัญจมฌาน       ๑๕

                                                 โลกุตตรปัญจมฌาน     ๘

                           โลกียปัญจมฌาน ๑๕ คือ  

                                         โลกียรูปาวจรปัญจมฌาน        ๓

                                         โลกียอรูปาวจร                  ๑๒

                           โลกุตตรปัญจมฌาน ๘ คือ                                            ปัญจมฌานโสดาปัตติมัคคจิต ๑       ผลจิต ๑

                                         ปัญจมฌานสกทาคามิมัคคจิต ๑   ผลจิต ๑

                                         ปัญจมฌานอนาคามิมัคคจิต ๑     ผลจิต ๑

                                         ปัญจมฌานอรหัตตมัคคจิต ๑      ผลจิต ๑

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ